آکادمی و موسسه علمی پژوهشی ابن سینا

نگارش رساله دکتری چگونه است؟

نگارش رساله دکتری بستگی به رشته تحصیلی و دانشگاه مبدأ دارد. اما در کل، برای نگارش رساله دکتری باید ابتدا یک موضوع را انتخاب کرده و سپس طرح مسئله و فرضیات را بیان کنید. پس از آن، باید یک مطالعه کامل از منابع موجود انجام داده و داده‌های مورد نیاز را جمع‌آوری کرده و به تحلیل داده‌ها و بررسی نتایج پرداخته و در نهایت نتیجه‌گیری و پیشنهادها را برای پژوهش‌های آتی و کاربردهای احتمالی ارائه داد. در کل، باید به صورت سازمان‌یافته و منطقی به نگارش رساله دکتری پرداخت و از منابع قابل اعتماد استفاده کرد و در همه مراحل از اصول اخلاقی رعایت کرد.

نگارش رساله دکتری معمولاً از چند بخش اصلی تشکیل شده است که شامل موارد زیر می‌شود:

تفاوت رساله دکتری و پایان نامه ارشد

تفاوت اصلی بین نگارش رساله دکتری و نگارش پایان‌نامه ارشد در این است که رساله دکتری باید پژوهشی جدید و نوآورانه باشد که منجر به بهبود وضعیت در یک حوزه خاص می‌شود. همچنین، نگارش رساله دکتری به دانشکده مربوطه با تأیید استاد راهنما و داوران ارائه می‌شود و در صورت تأیید، شهریه دکتری به دانشجو تعلق می‌گیرد. در عین حال، انجام پایان نامه ارشد به عنوان یک پژوهش کوچکتر و تحلیلی که در حد وسیع بحث نمی‌شود، تهیه می‌شود. در این تحقیقات احتمالاً به عنوان یک دانشجوی دکتری در حال طرح مسئله برای پژوهش‌های بلندمدت می‌باشید و در نتیجه پایان‌نامه ارشد شما نیز باید با این محل تمرکز بر روی یک مسئله خاص پیشنهاد بدهید.

برخی دانشگاه‌ها ممکن است جزئیات دیگری را درخصوص نگارش پایانن امه دکتری و ارشد مشخص کرده باشند، بنابراین باید قوانین و مقررات دانشگاه موردنظر را در این خصوص مطالعه نمایید.

موضوع رساله دکتری

برای انتخاب موضوع رساله دکتری، باید به رشته تحصیلی خود و منابع علمی و تحقیقاتی مشابه در حوزه موردنظر توجه کنید. در این راستا می‌توان از روش‌های مختلفی مانند مرور منابع حوزه موردنظر، گفتگو با استادان و محققان متخصص، شرکت در کنفرانس‌ها و سمینارهای مرتبط با حوزه تحقیقاتی خود و استفاده از پایگاه‌های داده‌های علمی و تحقیقاتی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

اهمیت انتخاب یک موضوع مناسب در رساله دکتری، مضمون قابل توجه و تاثیرگذاری است که به تحقیقات آینده سود خواهد برد، بنابراین باید به دقت اقدام و برای انتخاب موضوعی مناسب، باید در مورد جزئیات زیر تحقیق کنید:

• چالش‌های روز حوزه تحقیقاتی موردنظر
• جدیدترین پژوهش‌ها و کارهای انجام شده در زمینه قابل توجه
• بررسی سوابق تحقیقاتی شما در حوزه موردنظر
• تعامل با استاد راهنما در مورد انتخاب موضوع

نگارش پروپوزال دکتری

برای نگارش پروپوزال رساله دکتری باید ابتدا یک موضوع را انتخاب کرده و سپس با بررسی منابع مرتبط، یک پرسش تحقیقاتی معین و فرضیات را تعریف کنید. در پروپوزال رساله دکتری شما باید به شرح کامل روش‌های استفاده شده برای انجام تحقیقات، جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آن‌ها، پیشنهادها و سایر مواردی که در فرایند پژوهش باید پیگیری شود، بپردازید.

معمولاً پروپوزال رساله دکتری شامل بخش‌های زیر است:

در کل بعد از تحقیق های بالا و انتخاب موضوع اصلی، باید به تعریف پرسش های تحقیقاتی و فرضیات آن پرداخت. این پرسش ها و فرضیات باید بر روی مسئله اصلی و هدف پژوهش تمرکز داشته باشند و برای انجام تحقیقات مناسب باشند. به علاوه، در پروپوزال رساله دکتری شما باید به شرح توضیح داده شود که چگونه به دست آوردن داده ها، متدولوژی‌های پیشنهادی و روش‌های تحلیلی برای پرسش های تحقیقاتی رسیدگی خواهید کرد.

اهمیت دیگری که باید در نظر داشت، کیفیت و ارزش علمی پروپوزال رساله دکتری است. بنابراین، نوآوری مضمون، رعایت معیارهای علمی و سازمانی، و استفاده از منابع قابل اعتماد و اصولی برای تحقیقات از مواردی هستند که در این بخش باید به آنها توجه کنید. در نهایت باید اطمینان حاصل کنید که پروپوزال شما شامل روش‌های جمع‌آوری داده‌های مورد تائیدیه از طرف استاد راهنما هست یا نه.

بخش مقدمه رساله دکتری

در نگارش رساله دکتری، مقدمه یکی از بخش‌های مهم و پرسنلی است که به هدف بیان موضوع، توجیه هدف و اهمیت، مخاطبان، سوابق تحقیقاتی و نتایج قابل انتظار از تحقیقات بعدی اختصاص داده می‌شود. بدین منظور، مقدمه باید با توجه به موضوع پژوهش در چارچوبی بیان شود که هم‌خوانی لازم بین اهداف پژوهش با هدف ارائه راه‌حل‌های عملی و شناخت دانش‌های روز را داشته باشد. معمولاً در مقدمه رساله دکتری، باید به موارد زیر پرداخته شود:

• بیان موضوع و ضرورت پژوهش: در این قسمت باید موضوع پژوهش و مسائل مرتبط با آن را معرفی کنید و ضرورت پژوهش و اهمیت آن در حوزه تحقیقاتی خود را بیان کنید.
• بیان سوابق تحقیقاتی: در این بخش باید به تحقیقات انجام شده در حوزه موردنظر اشاره کنید و به بیان نکات ایده‌آل و نوآورانه آن پرداخته شود.
• پرسش‌های تحقیق: پرسش‌های تحقیقاتی باید مرتبط با موضوع پژوهش، دیدگاه های نو و سازماندهی شده باشند و فرصتی را ارائه دهند تا بتوان در طول پژوهش، به سوالات مطرح شده پاسخ داد. علاوه بر آن، پرسش‌های تحقیقاتی باید به نحوی تنظیم شوند که بتوانند اعتبار پژوهش را تضمین کنند و مسئله مورد نظر را با دقت و مراقبت بیشتری بررسی کنند.

به طور کلی، مقدمه برای بیان مساله، اهداف، پرسش‌های تحقیقاتی و مفاهیمی که در پژوهش استفاده شده‌اند، بهینه سازی می شود. در این بخش لازم است توجه شود که با بیان دقیق عنوان مساله و پرسش‌ها، گرایش تحقیق و مشخص شدن محدوده تحقیق از مواردی است که توسط نویسنده پروپوزال باید تأکید شود.

مروری بر منابع

مروری بر منابع در دو بخش پروپوزال و رساله انجام می شود. در بخش مروری بر منابع در پروپوزال رساله دکتری، شما باید به شرح کامل منابع و داده هایی که در رابطه با موضوع پژوهش شما تولید شده‌اند، بپردازید. در این بخش می‌توانید به مرور پیشینه تحقیقات مرتبط، چارچوب هایی که پژوهش‌ها در آن‌ها انجام شده‌اند، میتینگ هایی که برای انجام تحقیقات آینده کمک خواهند کرد، و هرگونه محدودیت و نقصان‌هایی که در تحقیقات پیشین وجود داشته به تفصیل پرداخته شود. همچنین در این بخش به معرفی و ارجاع به کارهای نوآورانه و محدود، که به موضوع پژوهش شما ارتباط مستقیم یا غیرمستقیمی دارند، پرداخته شود. برای انتخاب منابع قابل اطمینان و ارائه شده توسط مراجع معتبر، مانند کتابخانه‌ها، بانک‌های اطلاعاتی تخصصی، ژورنال‌های تخصصی و سایر منابع معتبر، مانند گزارش‌ های تحقیق‌های شرکت‌ها و صنایع، باید مواظب بحث رعایت اخلاق نشر آثار پژوهشی باشید.

در نگارش رساله دکتری در بخش مروری بر منابع، شما باید به معرفی منابع علمی و تحقیقاتی مرتبط با موضوع پژوهش خود پرداخته و آنها را مورد بررسی و نقد قرار دهید. این بخش، به صورت چند گامی انجام می‌شود. ابتدا باید منابع و مقالاتی که در حوزه موردنظر از جمله مطالعات گذشته، جدید و دفاع‌های دیگر از موضوع پژوهش شما تهیه شده‌اند را جستجو و بررسی کنید، سپس نتایج خود را به صورت خلاصه و مهم‌ترین گزارش‌ها از آن‌ها در مقدمه رساله مطرح کنید.

باید به اهمیت هر یک از منابع با تکیه بر تعداد نقل و ارجاعات کمک کنید و توانایی خود را در منابع ارائه شده توضیح دهید. همچنین می‌توانید ابعاد تحلیلی مختلفی از منابع را بررسی کنید و برخی از پژوهش‌های پیشین را برای کار خود معرفی کنید. در این بخش باید با توجه به منابع معرفی شده، توانایی خود در انتخاب، تحلیل و پردازش داده‌های منبع را نشان دهید.

متودولوژی تحقیق

در نگارش رساله دکتری، متدولوژی به عنوان یک بخش مهم و حیاتی مطرح می‌شود. متدولوژی در اینجا به مجموعه روش‌ها و راهبردهایی گفته می‌شود که به کمک آن‌ها نویسنده پروپوزال و رساله می‌تواند در بخش‌های مختلفی از پژوهش خود، از جمله جمع‌آوری داده، تحلیل آماری آن و بیان نتایج، به دقت و امتیاز بهتری برسد.

در بخش متدولوژی، باید به شرح روش تحقیق، طرح تحقیق و ابزار و تکنیک‌های استفاده شده در پژوهش‌ها اشاره شود. همچنین باید روش استخراج داده‌ها، نحوه پردازش داده‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته تحلیل داده ها برای پاسخ به پرسش‌های تحقیقاتی را بیان کنید. این بخش باید به گونه‌ای باشد که با محتوای مقدمه و پرسش‌های تحقیقاتی آن هم‌خوانی داشته باشد و نشان دهنده طریقه اجرای پژوهش شما باشد.

باید توجه داشت که بخش متدولوژی باید به گونه‌ای باشد که با محتوای مقدمه و پرسش‌های تحقیقاتی آن هم‌خوانی داشته باشد و نشان دهنده طریقه اجرای پژوهش شما باشد. همچنین باید توجه داشت که متدولوژی، بخش‌های دیگر رساله نظیر نتایج، بحث و جمع‌بندی را شکل می‌دهد و بنابراین باید به دقت به آن توجه کرد و به صورت شفاف و دقیق ارائه شود.

اینها بخش از نکات لازم در روند نگارش پایان نامه دکتری بود. در صورت داشات سوال بیشتر در ارتباط با چگونگی نگارش رساله دکتری با ما در ارتباط باشید.