آکادمی و موسسه علمی پژوهشی ابن سینا

عنوان تحقیق 

1- عنوان به زبان فارسی:

بررسی نقش خشکه دارها در زادآوری طبیعی توده های جنگلی(مطالعه موردی:طرح جنگلداری صفارود-رامسر)

2-  عنوان به زبان انگليسي/(آلماني، فرانسه، عربي):

Impact of dead trees on natural regeneration in forest stands case study forest planning SafaroudRamsar

بيان مسأله اساسي تحقيق به طور كلي (شامل تشريح مسأله و معرفي آن، بيان جنبه‏هاي مجهول و مبهم، بيان متغيرهاي مربوطه و منظور از انجام پایان نامه) :

زادآوری طبیعی از مهمترین مسائل جنگل شناسی، جنگل داری و احیای جنگل های شمال به شمار می رود. و شناخت عوامل مهم زاد آوری و تجزیه و تحلیل آن از کارهای اساسی پرورش جنگل است. خشکه دارها درختان خشک شده سرپا یا افتاده هستند که در جنگل های مدیریت شده و بکر وجود دارد. وجود خشکه دارها به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله این عوامل ، دخالت های انسانی عوامل طبیعی زنده و غیر زنده می باشد. این مطالعه برای بررسی تأثیر خشکه دارها بر زادآوری طبیعی جنگل و همچنین تأثیر درجات مختلف پوسیدگی خشکه دارها در استقرار زادآوری طبیعی و تأثیر باز شدن روشنه (حفره) در تاج پوشش در نتیجه خشک شدن درخت و مقایسه اثر خشکه دارها با بازکردن روشنه در تاج پوشش و درجه پوسیدگی در استقرار زادآوری مورد بررسی قرار می گیرد. فرآیند تجدید حیات طبیعی در جنگل شناسی استقرار نهال در اطراف درختان مادری است که آینده یک جنگل را تضمین می کند و از پدیده های مهم و مورد بررسی در جنگل شناسی است چرخه تجدید حیات در جنگل های طبیعی با ایجاد روشنه در خشکه دارهایی که در اثر رقابت درختان به وجود آمده اند آغاز می شود زاد آوری طبیعی در جنگل به عوامل متعددی بستگی دارد با توجه به این که خشکه دارها در تجدید حیات طبیعی جنگل و استقرار آن نقش مؤثری دارند انجام این پایان نامه منابع طبیعی در جنگل های کمتر دست خورده برای بررسی اثر خشکه دارها در استقرار نهال با توجه به قطر روشنه ای که بوسیله آن ها در تاج پوشش ایجاد می شود و همچنین میزان پوسیدگی آنها صورت می گیرد. 

اهمیت و ضرورت انجام تحقيق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهاي تحقيقاتي موجود، ميزان نياز به موضوع، فوايد احتمالي نظري و عملي آن و همچنين مواد، روش و يا فرآيند تحقيقي احتمالاً جديدي كه در اين تحقيق مورد استفاده قرار مي‏گيرد):

آیا وجود خشکه دار می تواند جنگل ها را از حالت خاص به سمت آمیختگی سوق داد؟
میزان تأثیر خشکه دارها در زادآوری توده های جنگلی چقدر است؟

مرور ادبیات و سوابق مربوطه (بيان مختصر پیشینه تحقيقات انجام شده در داخل و خارج کشور پيرامون موضوع تحقیق و نتايج آنها و مرور ادبیات و چارچوب نظري تحقیق):

بعضی سوابق مربوط به پیرامون موضوع تحقیق درداخل کشور شامل نتایج زیر می باشد.

مروی مهاجر (1384) در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که خشکه دارها در جنگل از اهمیت زیادی برخوردارند و باعث حاصلخیزی رویشگاه شده و در تجدید حیات طبیعی جنگل نقش دارد.
محمد نژاد کیاسری و رحمانی (1380) تأثیر خشکه دارها را بر فراوانی تجدید حیات طبیعی در جنگل آمیخته راش و ممرز درسری جمال الدین کلا مازندران بررسی کردند و نتیجه گرفتند که فراوانی نهال های راش در مجاورت خشکه دارها بیشتر از نهال های راش مستقر در مجاورت درختان سالم است ولی فراوانی نهال های ممرز و دیگر گونه ها در مجاورت درختان سالم و خشکه دارها تفاوت معنی داری ندارد.
حبشی (1376) در مطالعاتی که در جنگل های طبیعی راش در منطقه واز انجام داد نشان داد که خشکه دارها تأثیر مثبتی بر روی استقرار زادآوری ملج داشته اند خشکه دارها با شرکت در چرخه مواد غذایی و رساندن مواد مغذی و حفظ رطوبت محیط مساعدی رابرای سبز شدن بذرها و رویش نهال ها فراهم می کند.
سفیدی و همکاران (1386) تأثیر خشکه دارها را در استقرار نهال های راش و ممرز در جنگل آمیخته راش بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که خشکه دارها در استقرار نهال های راش و ممرز در جنگل های آمیخته راش بویژه در توده های نیمه انبوه تأثیر مثبت زیادی دارند.
ذوالفقاری و همکاران (1386) بر روی نقش خشکه دارها در تجدید حیات طبیعی توده های جنگلی در بخش چلیر جنگل خیرود کنار نوشهر پرداختند نتایج تحقیق آنها نشان داد که اثر خشکه دارها با باز کردن روشنه در تاج پوشش در استقرار زادآوری بیشتر از درجه پوسیدگی آن است همچنین نتایج آن بیانگر این است که بین نهال های موجود در کنار خشکه دارها با درجه پوسیدگی متفاوت است تفاوت معنی داری وجود ندارد ولی بین اندازه های مختلف روشنه و وجود نهال مستقر شده در زیر آنها تفاوت معنی داری وجود دارد.
برخی سوابق مربوطه پیرامون موضوع تحقیق در خارج از کشور شامل نتایج زیر می باشد.
هارمون و همکاران  (2002) در مطالعات خود در مورد خشکه دارها  به این نتیجه رسیدند که درختان پوسیده و خشکه دارها در طی یک مدت طولانی کربن را ذخیره و طی فرآیند تجزیه به تدریج آن را در محیط جنگل رها می کنند.
Motta (2006) به بررسی ساختار جنگل ، تراکم زادآوری و ارتباط با خشکه دارهای موجود در ایتالیا پرداخت نتایج تحقیق او نشان دادکه خشکه دارهای با پوسیدگی زیاد شرایط مناسب تری را برای استقرار زادآوری نسبت به درختان تازه افتاده در جنگل ایجاد می کند.
اسمیت و همکاران (2000) فرآیند تجزیه بیشتر توسط قارچها، حشرات و بی مهرگان صورت می گیرد بازگشت مواد غذایی و کربن در حین عمل تجزیه کمک فراوانی به حاصلخیزی رویشگاههای جنگلی می کند افزایش و حضور خشکه دار ها با درجه پوسیدگی زیاد در ارتباط با قارچهای میکروریزی در خاک شرایط بسیار مساعدی را برای سلامتی درختان فراهم می کنند.
کومباند و همکاران (1993) به مطالعه در باره مدیریت درختان و حیات وحش جنگل ها پرداختند و عنوان کردند خشکه دارها علاوه بر این که زیستگاهی برای جانوران و قارچها هستند به عنوان بستر بذر باعث رویش سریع نهال ها می شود و همچنین به عنوان ذخیره گاه آب با حفظ رطوبت و موادغذایی در تقویت نهال ها در جهت استقرار طبیعی جنگل کمک فراوانی می کند.
تحقیقات (1988) wei gntedal. نشان داد که اندازه روشنه تاج پوشش نقش مهمی را در تعیین ترکیب زاد آوری درختان بعد از استقرار ایجاد می کند.
(2005) mihoketal. تراکم زادآوری راش را در ارتباط با شکل و اندازه روشنه در شمال مجارستان بررسی کردند نتایج تحقیق آنها نشان داد که تراکم و استقرار زادآ وری نهال های راش در روشنه های بزرگ محدود می شود/

اهداف مشخص تحقيق (شامل اهداف آرماني، کلی، اهداف ويژه و كاربردي):

بررسی تأثیر میزان سطح روشنه ایجاد شده توسط خشکه دارها بر روی زادآوری طبیعی.

در صورت داشتن هدف كاربردي، نام بهره‏وران (سازمان‏ها، صنايع و يا گروه ذينفعان) ذكر شود (به عبارت دیگر محل اجرای مطالعه موردی):

-    سازمان جنگلها و مراتع
-    دانشگاهها و مراکز آموزشی

سؤالات تحقیق:

آیا وجود خشکه دارها در زاد آوری طبیعی گونه های جنگل تأثیر دارد؟

فرضيه‏ هاي تحقیق:

وجود خشکه دارهای توده های طبیعی در ایجاد و استقرار زاد آوری نقش مهم ایفا می کند.

تعريف واژه‏ها و اصطلاحات فني و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):

خشکه دارها

خشکه دارها درختان خشک شده ای سرپا یا افتاده هستند که در جنگل های طبیعی و بکر براثر حمله آفات و بیماری – دخالت های انسانی – عوامل طبیعی مانند باد و غیره . و یا در اثر رسیدن به سن دیرزیستی و کهولت به وجود آمده اند.

تجدید حیات طبیعی

تجدید حیات طبیعی در جنگل شامل استقرار نهال در اطراف درختان مادری است که آینده جنگل را تضمین می کند.

روش شناسی تحقیق:

الف) شرح کامل روش انجام پایان نامه 

برای بررسی اثر خشکه دارها بر زادآوری پس از جنگل گردشی نسبت به تعیین یک قطعه 50 هکتاری مناسب اقدام می گردد.سپس خشکه دارهای سرپا و افتاده شناسایی می شوند . از خشکه دارهای این محدوده به این صورت که در خشکه دارهای سرپا در دایره ای به شعاع 5 متر به مرکزیت خشکه دارها و در خشکه دارهای افتاده مستطیلی به عرض 4 متر ( 2 متر از طرفین خشکه دار) و به طول خود آن نهالها آمار برداری و ثبت می شود. و همچنین روشنه ایجاد شده در تاج پوشش توده به وسیله خشکه دارها اندازه گیری و درجه پوسیدگی خشکه دارها نیز تعیین می گردد . براساس مطالعات و بررسی های انجام شده شدت پوسیدگی خشکه دارها به صورت 4 درجه پوسیدگی ( Decay class) به ترتیب زیر تعریف می گردد(مروی مهاجر،1381)
درجه پوسیدگی 1 : درخت تازه خشک شده برگ و جوانه وجود ندارد و پوست و ظاهر درخت هنوز تغییر رنگ فاحشی نکرده است.
درجه پوسیدگی 2 : شروع تجزیه و پوسیدگی است چوب شروع به تجزیه شدن نموده رنگ چوب تغییر نموده ، قهوه ای شده سفیدک دیده می شود ولی هنوز چوب سفت است و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن عوض نشده است.
درجه پوسیدگی 3 : پوسیدگی پیشرفته تر است رنگ آن کاملاً تغییر یافته و خصوصیات فیزیکی و میکانیکی چوب کاملاً عوض شده است و ترک می خورد و رنگ آن تیره تر شده و فرم و شکل اولیه را از دست داده است.
درجه پوسیدگی 4 : چوب کاملاً پوسیده شده است و اصطلاحاً ذوب شده است و چوب به راحتی در مقابل ضربه خرد شده و ریز می شود.
روشنه های به وجود آمده از خشکه دارها در تاج بالای آنها بر آورد قطر متوسط آنها در چهار سطح مختلف طبقه بندی می شوند:
روشنه با سطح صفر: تاج پوشش بسته
روشنه تا 5/12 متر مربع: روشنه با سطح خیلی کم
5/12 تا 50 متر مربع: روشنه باسطح کم
50 تا 113 متر مربع: روشنه با سطح متوسط
و بیشتر از 113 متر مربع: روشنه با سطح زیاد و یا تاج پوشش باز

ب-  متغيرهاي مورد بررسي در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:

خشکه دارها و زاد آوری

ج –  شرح کامل روش (ميداني، كتابخانه‏اي) و ابزار

گردآوري داده‏ها : از طریق حضور در منطقه و کار میدانی و همچنین مراجعه به اداره منابع طبیعی نقشه منطقه مورد مطالعه راتهیه می نماییم . از نرم افزار SPSS و EXCEL جهت تجزیه و تحلیل استفاده می نماییم . حضور در کتابخانه و گرد آوری اطلاعات و همچنین از طریق اینترنت.

د – جامعه آماري، روش نمونه‏گيري و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان):

جنگل طبیعی راش و روش نمونه گیری انتخابی

هـ - روش‌ها و ابزار تجزيه و تحليل داده‏ها:

روش آماری آزمونt  و ابزارتجزیه و تحلیل SPSS و EXCEL

در صورت داشتن هرگونه سوال در ارتباط با انجام پایان نامه منابع طبیعی با ما در ارتباط باشید.