آکادمی و موسسه علمی پژوهشی ابن سینا

مقدمه فصل 5 در انجام پایان نامه روزنامه نگاری حاضر

در انجام پایان نامه روزنامه نگاری حاضر بنا بر آنچه در فصول پیشین آمد، می‌توان گفت که حرکت آرام و خزندۀ جهانی شدن در تمام لایه‌ها و اقشار جوامع در حال شکل‌گیری است، به طوری که گرته‌برداری‌های فرهنگی، هویت و اصالت فرهنگ‌های معاصر را از بین برده‌اند و باعث پیدایش فرهنگ‌های دورگه‌ای شده‌اند که در بسیاری از موارد دارای وجوه مشترک زیادی با یکدیگر هستند. آنچه که «گارسیا کانکلینی» از آن به «کریولی شدن فرهنگی» یاد می‌کند (تاملینسون، 1381: 119ـ120) و نمونۀ آن را در تأثیرگذاری رسانه‌ای مانند اینترنت در تغییر نگرش فرهنگی روحانیون که نتیجه انجام پایان نامه روزنامه نگاری حاضر می‌باشد، مشاهده می‌کنیم.
بدون شک امروزه دیگر نمی‌توان از نقش تأثیرگذار انواع مختلف رسانه‌های متعاملِ دیداری و شنیداری ـ که انسان‌های چهارگوشۀ این کرۀ خاکی را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک و از حال و روز هم با خبر کرده است ـ، چشم‌ پوشید. امروزه، رسانه‌ها دارای چنان قدرتی شده‌اند که می‌توانند بر روی هویت‌ها، نگرش‌ها، رفتارها و جنبه‌های مختلف مادی و معنوی زندگی بشر تأثیرات عمیقی بر جای بگذارند که البته این تأثیرات بسته به انسجام هویتی اقشار، طبقات و گروه‌های مختلف می‌تواند کم یا زیاد باشد. اما آنچه واضح است این است که چنین تأثیراتی بر روی گروه‌ها، اقشار و طبقات خاصی از اجتماع که به عنوان گروه‌های مرجع به شمار می‌آیند (هر چند به میزان اندک)، می‌تواند موجبات تغییر و تحولات بسیار بزرگ و بنیادینی را در سطح جوامع گردد. همین امر، دلیلی بود که این پژوهش به دنبال بررسی «تأثیر اینترنت بر نگرش فرهنگی روحانیون» برآید.
در این فصل، ابتدا جمع‌بندی مباحث مطرح شده در فصول قبلی و سپس نتیجه‌گیری حاصل از انجام پایان نامه روزنامه نگاری حاضر ارائه می‌شود. در بخش بعد به تنگناهایی که در روند اجرا و پیاده‌سازی این تحقیق پیش روی پژوهشگر بوده است اشاره خواهد شد و در نهایت پیشنهادهای پژوهشی که می‌تواند راهگشای انجام رساله دکتری و ارشد آتی باشد مطرح خواهد شد. در پایان این فصل نیز فهرست منابع و پیوست‌ها و ضمائم مربوط به انجام پایان نامه حاضر آورده شده است.

جمع‌بندی پژوهش

در انجام پایان نامه روزنامه نگاری حاضر، بر اساس تئوری‌های مطرح در دو حوزۀ ارتباطات و روان‌شناسی اجتماعی، چارچوب نظری تحقیق پی‌ریزی شد و بر همین اساس نیز سؤالات و فرضیه‌هایی مطرح گردید که برای یافتن پاسخ آن‌ها اطلاعات مورد نیاز در قالب پرسشنامه، از جامعۀ آماری جمع‌آوری گردید.
در این جا اشاره به این نکته ضروری می‌نماید که مفاهیم «فرهنگ» و «نگرش» مفاهیمی بسیار گسترده و پیچیده است که سنجش تمام زوایای آن غیر ممکن است. بنا بر این، مطمئناً بسیاری از عواملی که برای سنجش نگرش افراد نسبت به مفاهیم فرهنگی لازم بوده‌ است، در این جا مورد غفلت قرار گرفته‌اند، چرا که عملاً سنجش تمامی این موارد نه چه صورت عملی و چه به صورت نظری امکان‌پذیر نخواهد بود. ضمن این که عوامل‌ و متغیرهای مستقل و وابسته، به طور متقابل نیز به یکدیگر مربوط می‌شوند و بر هم تأثیر می‌گذارند و در خلاء قرار نگرفته‌اند. بنابراین به هیچ وجه نمی‌توان با اندازه‌گیری رابطۀ یک سری متغیرهای مستقل بر وابسته، نظر نهایی را اعلام نمود؛ چه بسا تأثیر گویه‌های متغیر مستقل بر یکدیگر و یا متغیر وابسته بر یکدیگر نیز در این گونه پژوهش‌ها تأثیرگذار باشد. اما با این حال، برای این که گویه‌های مربوط به نگرش فرهنگی از پایایی لازم برخوردار باشد و برای تهیۀ یک پرسشنامۀ معتبر برای سنجش متغیر وابسته، ابتدا سؤالاتی که احتمال می‌رفت با نگرش فرهنگی روحانیون مرتبط باشند، از منابع مختلف و تحقیقات نزدیک به موضوع، جمع‌آوری گردید و سپس تعداد معینی از گویه‌های مناسب در اختیار هشت نفر از استادان حوزۀ علوم اجتماعی به عنوان داور قرار گرفت تا در مورد این که هر یک از سؤالات تا چه حد برای سنجش نگرش فرهنگی روحانیون مناسب است، نظر دهند. پس از جمع‌آوری نظرات این اساتید، گزیده‌ای از بین سؤالاتی که بیش‌ترین امتیاز را آورده بودند، به عنوان سؤالات نهایی برای سنجش نگرش فرهنگی روحانیون در پرسشنامه پژوهش قرار داده شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات و با توجه به این که سطوح سنجش سؤالات با یکدیگر متفاوت بود، تمام آن‌ها به دو سطح اسمی با عناوین «نگرش فرهنگی سنت‌گرا» و «نگرش فرهنگی نوگرا» تبدیل شد و رابطۀ آن‌ها با متغیر مستقل مورد آزمون قرار گرفت.
بر اساس یافته‌های تحقیق، میانگین سنی مجموع 400 پاسخگوی شرکت‌کننده در انجام پایان نامه روزنامه نگاری حاضر، حدود 28 سال بوده است که حدود 40 درصد آنها را طلاب مجرد و حدود 59 درصد را طلاب متاهل تشکیل می‌داده‌اند. همچنین بیشتر پاسخگویان (حدود 67 درصد) در سطوح یک و دو حوزه مشغول به تحصیل بوده‌اند که نشان از جوانی جمعیت پاسخگو دارد، ضمن این که حدود 35 درصد پاسخگویان علاوه بر تحصیلات حوزوی، دارای تحصیلات دانشگاهی نیز بوده‌اند که این امر نشان‌دهندۀ رویکرد جدید طلاب علوم دینی به علوم جدید و محیط‌های دانشگاهی می‌باشد. همچنین حدود درصد پاسخگویان محل تولد خود را در شهر و حدود 17 درصد نیز در روستا اعلام کرده‌اند. این عوامل به عنوان متغیرهای کنترلی که احتمال تأثیر آنها بر نگرش فرهنگی جامعۀ آماری زیاد بود، مورد سنجش قرار گرفتند. همچنین نتایج حاصل از یافته‌های مربوط به متغیرهای مستقل و وابسته که در قالب پنج فرضیۀ مطرح شده بود، مورد تحلیل قرار گرفت که در نهایت به شرح زیر چهار فرضیه تأیید و یک فرضیه رد گردید:
نخستین فرضیه این بود که بین استفاده یا عدم استفاده از اینترنت با نگرش فرهنگی روحانیون رابطه‌ وجود دارد. این فرضیه، پس از انجام پیمایش و تحلیل داده‌ها، تأیید شد، بدین ترتیب که در حجم نمونۀ 400 نفری پژوهش، تفاوت معناداری میان نگرش فرهنگی کسانی که از اینترنت استفاده می‌کردند با کسانی که از این رسانه استفاده نمی‌کردند، مشاهده شد؛ بدین ترتیب که روحانیونی که از اینترنت استفاده می‌کنند، نگرش فرهنگی متفاوت‌تری (نوگراتر) نسبت به کسانی دارند که از این رسانه استفاده نمی‌کنند (سنت‌گراترند). این نتیجه، نشان می‌دهد که هنوز هم دوران نظریه‌های ارتباطاتی که به تأثیرات قدرتمند رسانه‌ها اشاره دارند، به سر نیامده است و هم‌چنان می‌توان از تأثیرگذاری رسانه‌ها بر ابعاد مختلف زندگی بشر سخن گفت.
بر اساس فرضیۀ دوم، چنین انتظار می‌رفت که هر چه میزان استفاده از اینترنت در بین روحانیون بیش‌تر باشد، نگرش فرهنگی آن‌ها نسبت به کسانی که کم‌تر از این رسانه استفاده می‌کنند، متفاوت‌تر خواهد بود. هم‌چنین فرضیۀ سوم نیز بدین شکل بود که روحانیونی که محتوای متفاوتی از اینترنت را مورد استفاده قرار می‌دهند، نگرش فرهنگی آن‌ها با یکدیگر متفاوت خواهد بود. برای اثبات این فرضیه‌ها، نیاز بود که استفاده از اینترنت در دو بُعد «میزان استفاده» و «نوع محتوای مورد استفاده» مورد سنجش قرار گیرد که بدین منظور سؤالات مربوط به متغیر مستقل (استفاده از اینترنت) متناسب با دو بُعد مذکور طراحی شدند، به گونه‌ای که این ابعاد دوگانۀ متغیر مستقل به ترتیب به عنوان (X1) و (X2) در نظر گرفته شده و تأثیرات آن‌ها بر متغیر وابسته، مورد آزمون قرار گرفت. در مرحلۀ تحلیل اطلاعات، همان طور که سطوح مختلف متغیر وابسته به دو سطح «نگرش فرهنگی سنت‌گرا» و «نگرش فرهنگی نوگرا» تبدیل شد، سطوح مختلف هر یک از ابعاد متغیر مستقل هم، به دو سطح (برای بُعد اوّل «استفادۀ زیاد» و «استفادۀ کم» و برای بُعد دوم «استفادۀ در چارچوب» و «استفادۀ خارج از چارچوب») تبدیل گردید.
نتایج آزمون‌های مربوطه، نشان داد که هم بین میزان استفاده و هم نوع محتوای مورد استفاده از اینترنت، با نگرش فرهنگی روحانیون، رابطۀ معناداری وجود دارد، بدین شکل که هر چه میزان استفاده روحانیون از اینترنت زیادتر باشد و یا هر چه استفادۀ آن‌ها از محتوای اینترنت خارج از چارچوب باشد، نگرش فرهنگی ، نگرش فرهنگی نوگراتری خواهند داشت و بالعکس هر چه استفاده، کم‌تر یا در چارچوب باشد، نگرش فرهنگی آن‌ها سنت‌گراتر خواهد بود. بنابراین فرضیه‌های دوم و سوم نیز تأیید شدند. 
نکتۀ مهم استخراج شده از نتایج این پژوهش، این بود که آمارها نشان می‌دهند که میزان تأثیرگذاری محتوای اینترنت بر نگرش فرهنگی روحانیون مورد مطالعه قرار گرفته، بسیار بیش‌تر از میزان تأثیرگذاری میزان استفاده از این رسانه بوده است.
با آزمون و تأیید سه فرض فوق، فرضیۀ اساسی پژوهش که معتقد به تأثیرگذاری استفاده از اینترنت بر نگرش فرهنگی روحانیون بود، مورد تأیید قرار گرفت. اما به منظور سنجش این نکته که آیا متغیرهای دیگری نیز در این تأثیرگذاری نقش دارند یا خیر، تأثیرات پنج متغیر دیگر (شامل سن، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات حوزوی، داشتن یا نداشتن تحصیلات دانشگاهی و محل تولد) ـ که حدس زده می‌شد بیش‌ترین تأثیر را بر نگرش فرهنگی روحانیون و نیز میزان استفاده و نوع محتوای مصرفی در اینترنت داشته باشند ـ، به عنوان متغیرهای کنترل بر روی متغیر های مستقل و وابسته مورد آزمون قرار گرفت که نتایج به دست آمده حکایت از این داشت که به جز متغیر کنترلی سن که بر روی میزان استفاده روحانیون تأثیرگذار بود (به این صورت که با کاهش سن، میزان استفاده از اینترنت افزایش می‌یابد) هیچ کدام دیگر از این متغیرهای کنترل، رابطۀ معناداری با تغییرات متغیرهای مستقل و وابسته ندارند.

جهت دانلود فایل کامل کلیک کنید

در صورت داشتن هرگونه سوال و یا نیاز به مشاوره در زمینه آموزش نحوه انجام پایان نامه روزنامه نگاری با ما در ارتباط باشید.